ورق فولادی چیست؟
ورق فولادی، فلزی است که سطح آن مسطح تر از آهن، فولاد و یا هر فلز دیگری است و از شمش فولادی و یا بیلت تولید می شود. ورق فولادی یکی از مهمترین و پرکاربردترین فرآورده های شمش فولاد می باشد. ورق فولادی بر اساس روش تولید و یا مواد خام اولیه نام گذاری می شوند.
استانداردهای ورق فولادی، براساس استاندارد سه کشور می باشد.
- استاندارد DIN آلمان که رایج ترین استاندارد موجود در بازار ایران است.
- استاندارد ASTM آمریکا
- استاندارد گوس روسیه
ورق های فولادی با توجه به درصد کربن موجود در آلیاژ آنها (حدود ۰٫۰۲۵ تا ۰٫۰۳ درصد کربن)، فرآیند تولید و آلیاژ های فلز، خواص مختلفی به خود گرفته و در نهایت کاربرد و نامگذاری آنها نیز تحت تاثیر عوامل مذکور، متغیر خواهد بود.
ورق فولادی به عنوان یک محصول پر کاربرد در بین مصالح تولیدی فولاد شناخته شده است. از آن برای ساخت سقفهای شیروانی، ساخت لوازم و تجهیزات فلزی، در کف سازی، ماشین سازی، کشتی سازی، ساخت آبرو و کانال کولرها و کاربریهای متفاوت استفاده میشود.
یکی از مزایای ورقهای فولادی، جمع کردن آنها بهصورت کلاف است و همین موضوع باعث میشود که میزان زیادی از آن در حجم کمی قرار گیرد.
انواع ورق فولادی
ورق های فولادی بر اساس دو مقوله دسته بندی می شوند.
- روش تولید
- مواد خام اولیه
عموماً ورقهای فولادی با روشی به نام نورد تولید میشوند. ورق های فولادی بر اساس روش تولید نورد، به دو دسته ورق سرد نورد و ورق گرم نورد تقسیم بندی می شوند. از انواع ورق های فولادی میتوان برای کاربردهای مختلفی استفاده کرد.
ورقهای فولادی به چندین شکل وجود دارند که عبارتاند از:
ورق فولادی نورد سرد
ورق فولادی نورد گرم
ورق روغنی یا سرد مادر ورق های پوشش دار
دسته مهم دیگر از انواع ورق های فولادی، ورق روغنی یا همان ورق نورد سرد است. این ورق که خود پایه ساخت انواع ورق پوشش دار است، در دمایی کمتر از دمای تبلور مجدد تحت عملیات نورد قرار میگیرد. لذا پس از پایان عملیات به علت اختلاف دمای کمتری که با دمای محیط دارد، در طی خنک شدن دمای ورق انقباض کمتری اتفاق می افتد. این انقباض کمتر به معنای دقت ابعاد بهتر ورق نسبت به ورق های تولید شده در نورد گرم میباشد.
سپس سطح ورق های حاصل از این مرحله روغنکاری میشود که این عمل اولا به منظور جلوگیری از خوردگی صورت میگیرد ثانیا سطح ورق را برای انواع پوشش از جمله گالوانیزاسیون و قلع اندود کردن آماده سازی میکند. ضمن اینکه روغنکاری به براقیت، جلا بخشیدن و زیبایی بیشتر سطح ورق کمک میکند.
انواع ورق روغنی معروف در بازار شامل ورق های کششی، نیمه کششی و فوق کششی هستند که به ترتیب گرید آلیاژی آنها St12، St13 و St14 میباشد.
کاربردهای ورق روغنی
ورق نورد سرد (ورق روغنی ) پایه تولید ورق گالوانیزه (ورق سفید) هستند. از آنجایی که ورق گالوانیزه رنگی خود نیز از ورق گالوانیزه ساخته می شود پس در نتیجه پایه و اساس ورق رنگی، ورق روغنی (ورق سرد ) می باشد
مهمترین کاربردهای ورقهای روغنی عبارتند از:
- استفاده در ساخت و تولید لوازم خانگی به دلیل شکل ظاهری و کیفیت مناسب
- تولید لولهها و اتصالات
- ساخت بخشهایی از بدنه خودروها
- تولید ورقهای گالوانیزه
ورق اسید شویی
یکی دیگر از انواع ورق ، ورق اسیدشویی است. پس از تولید ورق در فرایند نورد گرم، به دلیل حرارت بالای ورق و پاشش مداوم آب بر روی سطح آن برای خنک کاری در فرایند نورد، روی سطح ورق اکسید آهن تشکیل میگردد. حال بهمنظور حذف پوستههای اکسید شده بر روی سطح ورق فرایند اسید شویی بر روی آن انجام میگیرد.
کاربرد ورق های اسیدشویی
مهمترین کاربردهای ورق اسید شویی شامل موارد زیر میشوند:
- یکی از کاربردهای ورق اسیدشویی استفاده به عنوان ورق پایه برای تولید ورق روغنی است.
- استفاده در تولید شاسی و رینگ خودروها
- استفاده در صنایع کشتی سازی ، زیردریایی و تاسیسات دریایی
- ساخت لولههای انتقال نفت و گاز
ورق گالوانیزه
ورق آجدار
ورق آجدار بهنوعی ورق فولادی اطلاق میشود که بر روی سطح آن با ترتیب و نظم مشخصی برجستگیهایی هندسی وجود دارد. از آنجایی که ورقهای فولادی بهطور معمول صاف و مسطح هستند، امکان حرکت کردن یا قرار دادن سایر اجسام بر روی آنها وجود ندارد و هر جسمی بر روی آنها به سادگی لیز میخورد، به همین منظور و با هدف فراهم کردن امکان حرکت بر روی سطوح فولادی ورقهای آجدار تولید میشوند.
کاربرد ورق آجدار
کاربرد اصلی ورق آجدار ایجاد اصطکاک است اما با توجه به محل قرارگیری ورقها، از ورقهای فولادی سیاه یا روغنی برای ساخت آنها استفاده میشود و به دو شکل کلاف یا شیت در بازار عرضه میشوند.
احتمالاً کاربرد ورق آجدار را در پلههای پل عابر پیاده یا کف اتوبوس و مترو زیاد دیدهاید اما در عرشۀ کشتیها و پلههای اضطراری هم از همین ورقها استفاده میشود. این ورقها همچنین در کف کامیونها یا سطوح دستگاههای صنعتی به کار میروند
- کف عرشه کشتیها
- پلههای اضطراری
- کف پلهای عابر پیاده
- کف اتاق کامیونها یا وانتها
- سطوح دستگاههای صنعتی
ورق قلع اندود
این نوع ورق فولادی یکی از آشناترین ورقها نزد عموم مردم هستند؛ چرا که استفاده بسیاری زیادی از آنها جهت تولید ظروف مواد غذایی وجود دارد. ورقهای قلع اندود در دسته ورقهای پایه روغنی قرار میگیرند و در اصطلاح عامیانه به انها حلب هم گفته میشود. برای تولید این ورقها یک لایه قلع بر روی ورق روغنی قرار میدهند تا خاصیت ضد زنگ زدگی و ضد خوردگی پیدا کند.
در واقع روش ساخت ورقهای قلع اندود شباهت زیادی به تولید ورقهای گالوانیزه دارد. اما نکته مهم این جا است که قلع خاصیت ضد خوردگی بیشتر نسبت به روی دارد، بنابراین در محیطهای اسیدی هم میتوان از آن استفاده نمود.
کاربردهای ورق قلع اندود
شاید به راحتی بتوان گفت یکی از مهمترین موارد مصرف ورقهای قلع اندود در صنایع بسته بندی مواد غذایی است. اما علاوه بر این صنعت استفادههای دیگری هم از این ورقها میشود. تعدادی از رایجترین کاربردهای ورق قلع اندود شامل موارد زیر هستند:
- ساخت وسایل آشپزخانه
- بردها و قطعات الکترونیکی
- ظروف مواد غذایی مانند روغن، کنسرو و غیره
- ظروف برخی نوشیدنیها مانند نوشابه و انرژیزا
- ساخت پوستههای مناسب برای فیلتر روغنها
- تولید قطعات خودرو